1. Երկկենցաղները արտաքին կառուցվածքի ինչ առանձահատկություններ գիտեք

Երկկենցաղները ցամաք դուրս եկած առաջին ողնաշարավոր օրգանիզմներ են: Այս դասին պատկանող բոլոր կենդանիները հասուն վիճակում շնչում են թոքերով, ունեն եռախորշ սիրտ և արյան շրջանառության երկու շրջան: Ողնաշարավորների ենթատիպում երկկենցաղները ամենասակավաթիվ օրգանիզմներն են, ունեն մոտ 4,5 հազար տեսակ:

1. Ներկայացնել Հայաստանում հանդիպող երկկենցաղներին

Հայաստանում տարածված են պոչավոր երկկենցաղների 1 տեսակ՝ փոքրասիական տրիտոն, և անպոչ երկկենցաղների 6 տեսակ՝ սիրիական սխտորագորտ, կանաչ դոդոշ, սովորական ծառագորտ, փոքրասիական ծառագորտ, փոքրասիական գորտ, լճագորտ։

1. Ինչպե՞ս են բազմանում երկկենցաղները

Բոլոր երկկենցաղները բաժանասեռ կենդանիներ են և բազմանում են արտաքին բեղմնավորմամբ:

1․Քառանիստի վերաբերյալթվարկված պնդումներից ո՞րն է ճիշտ: Ընտրել ճիշտ պնդումը:

• Քառանիստի լրիվ մակերևույթը չորս քառանկյուններ են:
• Քառանիստի կողմնային մակերևույթը երեք եռանկյուններ են:
• Քառանիստի յուրաքանչյուր նիստ ուղղանկյուն է:

2․ Հետևյալնկարներից ո՞րն է քառանիստը: Նշել ճիշտ տարբերակը:

ա)

բ)

գ)

3. Ի՞նչ հատկություններ ունի հետևյալ տարածաչափական պատկերը:

ա) Անվանումը՝

• քառանիստ
• կանոնավոր քառանիստ
• հավասարանիստ
• կանոնավոր եռանկյուն բուրգ
• կանոնավոր զուգահեռանիստ

բ) Նկարագիրը՝ Բոլոր չորս նիստերը հավասար են:

գ) Հատկությունները՝

• կողմնային նիստերը ուղղահայաց են հիմքին
• բոլոր կողերը հավասար են
• բոլոր նիստերը հավասար եռանկյուններ են
• բոլոր նիստերը եռանկյուններ են
• բոլոր կողմնային կողերը հավասար են
• չունի զուգահեռ նիստեր
• հիմքում հավասարակողմ եռանկյուն է
• բոլոր կողմնային նիստերը հավասար եռանկյուններ են
• ունի երկու հիմք

4․ Տրված է TPRS քառանիստը: Որոշել բոլոր կողերի գումարը, եթե քառանիստը կանոնավոր է և նրա մի կողի երկարությունը 7.5 սմ է:

7,5×6=45

5․ Կանոնավոր քառանիստի կողը 18 սմ է: Հաշվել կանոնավոր քառանիստի պարագիծը։

18×6=108

6․ Կանոնավոր քառանիստի բոլոր կողերի գումարը 48 սմ է: Հաշվել կանոնավոր քառանիստի կողի երկարությունը։

48:6=8սմ

3. Ի՞նչ հատկություններ ունի հետևյալ տարածաչափական պատկերը:

ա) Անվանումը՝

• քառանիստ
• կանոնավոր քառանիստ
• հավասարանիստ
• կանոնավոր եռանկյուն բուրգ
• կանոնավոր զուգահեռանիստ

բ) Նկարագիրը՝ Բոլոր չորս նիստերը հավասար են:

գ) Հատկությունները՝

• կողմնային նիստերը ուղղահայաց են հիմքին
• բոլոր կողերը հավասար են
• բոլոր նիստերը հավասար եռանկյուններ են
• բոլոր նիստերը եռանկյուններ են
• բոլոր կողմնային կողերը հավասար են
• չունի զուգահեռ նիստեր
• հիմքում հավասարակողմ եռանկյուն է
• բոլոր կողմնային նիստերը հավասար եռանկյուններ են
• ունի երկու հիմք

1.Спишите, вставляя пропущенные буквы.

Загар, косается, положение, заблестел, гарелый, блестательное, полагаться, выращенные, з_рька, продерается, коснуться, проростать, угар, з-рево, вычитание, загорелый, разбираться, соберу, зажигание, прикосновение, , озорить, пробираюсь, косательная.

Выпишите из предложенных словосочетаний только те, где в словах пишется буква О.

Обгаревшая свечка, внезапное озерение, антипригарное покрытие, мамино прикосновение, увидеть з_рянку, ранние зори, огарок свечи, докоснуться до руки, пригоревший ужин, гореть на плите, зарево от пожара, начертить косательную, коснется многих, косательно данного вопроса.

Найдите в данном тексте числительные и выпишите их.

Трое мальчиков путешествовали на двухпалубном корабле по Черному морю с бабушкой и дедушкой. Мальчики были тройняшками. Они закончили шестой класс на «четвёрки» и «пятёрки», путешествие было наградой за успешное окончание учебного года. А в Новосибирске в квартире на четвёртом этаже остались родители и пятилетняя сестрёнка, которая очень любит кататься на трёхколесном велосипеде. Во время путешествия они побывали в семи городах, увидели двенадцать видов птиц.

1. Объясни значение фразеологизма одним словом:
   1. кот наплакал –наплевал
   2. без году неделя –
   3. в двух словах –прекрасно
   4. в мгновение ока – быстро
   5. во весь голос –громко
   6. во весь дух –аллюром
   7. выбиться из сил –устать
   8. делать из мухи слона –сделать трагичным

Составьте прилагательные во всех степенях сравнений.

Образец: умный — умнее — умнейший — самый умный

Тяжелый-тяжелее-тяжелейший-самы тяжелый, древний-древнее-древнейший-самый древный, низкий-ниже-нижный-самый низкий, строгий-строже-строжнее-самы строгий, добрый-добрее-добрейший-самый добрый, быстрый-бысрее-быстрейший-самый быстрый.

1․ Նշել բեկյալները:

Բեկյալ հանդիսանում են առաջին և երկրորդ պատկերները։

2․ Տրված է 3 կետ: Քանի՞ երկու կողմերով տարբեր բեկյալներ կարելի է գծել, որոնց գագաթները տրված կետերն են: Գծել գծագիրը;

3․ Առանց ինքնահատումների փակ բեկյալն ունի 4 կողմ: Կարող են արդյո՞ք նրա կողմերն ունենալ հետևյալ երկարությունները:

ա) 6 սմ, 5 սմ, 4 սմ, 3 սմ; բ) 2 սմ, 2 սմ, 3 սմ, 7 սմ:

4. Տրված են 4 կետեր: Քանի՞ տարբեր բաց ու փակ (բայց առանց ինքնահատումների) բեկյալներ կարելի է գծել, որոնց գագաթները տրված կետերն են:

ա) Երկու կողմերով բեկյալների թիվը՝ 6

բ) Երեք կողմերով բաց բեկյալների թիվը՝ 4

գ) Երեք կողմերով փակ բեկյալների թիվը՝ 4

դ) Չորս կողմերով փակ բեկյալների թիվը՝ 1

5. Նկարում հատվածների միջոցով պատկերված են թվանշաններ: Դրանցից որո՞նք են՝ ա) պարզ բեկյալ՝բ, գ, դ, ե, զ, է, ը, ժ, բ) պարզ փակ բեկյալ՝ ա

6․ Նվազագույնը քանի՞ օղակ ունի՝ բեկյալը, փակ բեկյալը:

Բեկյալը՝ 2, փակ բեկյալ՝ 3:

7․ Առնվազն քանի՞ օղակ ունի բեկյալը, եթե այն ունի մի ուղղի վրա գտնվող ոչ հարևան օղակներ: Գծագրեք այդպիսի բեկյալ:

Առնվազն 4 օղակ։

8․Որքա՞ն կարող է լինել AB հատվածի երկարությունը, եթե նրա ծայրակետերը միացված են բեկյալով, որի օղակների երկարություններն են՝ ա) 6 սմ, 8սմ, 10սմ, 5սմ բ) 2սմ, 3,1սմ և 5,3սմ, 2սմ:

9․ Բեկյալը բաղկացած է 5 հատվածից որոնց երկարություններն են 2 սմ, 5 սմ, 8 սմ, 11 սմ և 20 սմ։ Հաշվել բեկյալի երկարությունը։

2+5+8+11+20=46սմ

Նավով Սանկտ Պետերբուրգից Սիդնեյ

Սանկտ Պետերբուրգ-Բալթյան ծով-Ատլանտյան օվկիանոս հյուսիսային մաս-Ատլանտյան օվկիանոսի հարավային մաս-Հնդկական օվկիանոս-Սիդնեյ։

Նավով Բաթումիից Սինգապուր։

Բաթումի-Սև ծով-Միջերկրական ծով-Ալբորան-Ատլանտյան օվկիանոս հյուսիսային մաս-Ատլանտյան օվկիանոսի հարավային մաս-Հնդկական օվկիանոս-Բիրմա ծով-Մալակկայի նեղուց-Սինգապուր։

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1․ Ո՞ր ուղիղներն են կոչվում զուգահեռ։

Հարթության վրա գտնվող a և b ուղիղները կոչվում են զուգահեռ, եթե նրանք չեն հատվում: 

2․ Գրել զուգահեռ ուղիղների հատկությունը։

Երկու զուգահեռ ուղղիներից յուրաքանչյուրի բոլոր կետերը հավասարահեռ են մյուս ուղղից:

3․ a և b զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը 4 սմ է, իսկ a և c զուգահեռ ուղիղների հեռավորությունը՝ 9 սմ։ Գտեք b և c ուղիղների հեռավորությունը։ Դիտարկել բոլոր հնարավոր դեպքերը և գծել գծագիրը։

9+4=13

9-4=5

4․ Հեռավորությունը a և b զուգահեռ ուղիղների միջև 19 սմ է, իսկ հեռավորությունը  a և c  զուգահեռ ուղիղների միջև՝ 34 սմ: Որոշել  b և c ուղիղների փոխադարձ դասավորվածությունը: Որքա՞ն է հեռավորությունը b և c ուղիղների միջև: Դիտարկել բոլոր հնարավոր դեպքերը և գծել գծագիրը։

34+19=53

34-19=15

5․ Հայտնի է, որ ABC եռանկյան AB և BC կողմերի միջնուղղահայացների հատման կետը գտնվում է ABC եռանկյան AC կողմի վրա: ա) Որոշել այն հատվածների երկարությունները, որոնց D կետով բաժանվում է AC հատվածը, եթե AC=60 սմ:

AD=30

DC=30

բ)  Պարզել ADB եռանկյան տեսակը:

• հավասարակողմ
• հավասարասրուն
• ոչ հավասարասրուն
• ուղղանկյուն
• հնարավոր չէ պարզել

գ) Պարզել CDB եռանկյան տեսակը:

• հավասարակողմ
• հավասարասրուն
• ոչ հավասարասրուն
• ուղղանկյուն
• հնարավոր չէ պարզել

6․ AB ուղիղը զուգահեռ է CD ուղղին։ Գտեք այդ ուղիղների հեռավորությունը, եթե ∠ADC = 30^o, AD = 8 սմ։

8:2=4սմ

Պատ․՝ 4սմ:

7․ Գտնել ABCD ուղղանկյան պարագիծը, եթե A անկյան կիսորդը տրոհում է BC կողմը 45,6 սմ և 7,85 սմ երկարությամբ հատվածների։

45,6+7,85=53,45
45,6×2=91,2
53,45×2=106,9
106,9+91,2=198,1

• Եվրոպացիներն ինչու սկսեցին փնտրել դեպի Հնդկաստան տանղ ծովային ուղիներ:

Հին ժամանակներից սկսած՝ Եվրոպան Հնդկաստանի և Չինաստանի հտ առևտուրն իրականացնում էր ցամաքային ուղիներով։ Թուրքական նվաճումների պատճառով դեպի Արևելք տանող ճանապարհները վտանգվել էին։ Այդ պատճառով Եվրոպացիները սկսեցին որոնել ծովային ուղիներ և իրենց համար հայտնաբերեցին նոր աշխարհամասեր ու երկրներ։

• Ներկայացրեք Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների նախադրյալները

Զարգացավ ապրանքային արտադրությունը, և ապրանքների իրացման նոր շուկաների կարիք էր զգացվում։

Անշեղորեն աճեց ոսկու, արծաթի և թանկարժեք քարերի պահանջարկը, արանք և՛ առևտրի, և՛ հարստանալու միջոց էին։

Հաստատվեց Երկրի գնդաձևությունը, և իրատեսական դարձավ արևմուտքով Հնդկաստան հասնելը, որտեղ, եվրոպացիների պատերացմամբ, անսահման հարստություն կար։

Կատարելագործվեցին ծովային քարտեզները ու կողմնացույցը, կառուցվեցին հարմարավետ առագաստանավեր, և հնարավոր եղավ իրականացնել երկարատև նավարկություններ։

• Երբ է Կոլումբոսը հայտնաբերել Ամերիկան: Ում անունով է կոչվել այն, ինչու:

1492թ․ իսպանացիները կազմակերպեցին արշավախումբ, որը ղեկավարում էր Քրիստափոր Կոլումբոսը։ Նա համոզված էր, որ հասել է բաղձալի նպատակին, սակայն իրականում հայտնաբերել էր եվրոպացիներին անհայտ մի տարածք։ Իտալացի Ամերիգո Վեսպուչին առաջինը կռահեց, որ Կոլումբոսի հայտնաբերածը Հնդկաստանը չէ։ Այդ պատճառով էլ նրա անունով ներ աշխարհամասն անվանեցին Ամերիկա։

• 1498թ. ով և ծովային ինչ ուղի հայտնագործեց:

1498թ․ պորտուգալացի Վասկո դա Գամայի արշավախումբը, շրջանցելով Աֆրիկան, Հայտնագործեց Հնդկաստան տանոող ծավային ճանապարհը։

• Ով էր գլխավորում շուրջերկրյա առաջին ճանապարհորդությունը:

1519-1521թթ․ Ֆերնան Մագելանի արշավախումբը կատարեց ծովային առաջին ճանապարհորդությունը։

• Ինչ անուն տվեց տեղբնիկներին Կոլումբոսը, ինչու:

• Ացտեկների պետությունը երբ է ստեղծվել և որ տարածքում: Ում գլխավորությամբ են իսպանացիները գրավել Մեքսիկան:

Ացտեկներն ապրում էին Մեքսիկայի կենտրոնական և արևմտյան շրջաններում։ XV դարում նրան միավորվեցին և ստեղծեցին իրենց պետությունը։ 1519թ․ իսպանական նվաճողները Ֆերնան Կորտեսի գլխավորությամբ մտան Մեքսիկա և երկու տարում գրավեցին զցտեկների պետությունը։

• Որտեղ էին՝ ա) մայաների քաղաք- պետությունները, բ) Ինկերի պետությունը

Մայաների առանձին քաղաք-պետությունները Մեքսիկայի հարավում էին։

Ինկերի պետությունը գտնվում էր ժամանակակից Պերուի և Բոլիվիայի լեռնայի շրջաններում։

• Իսպանացի կոնկիստադորները երվժբ են գրավել ինկերի պետությունը:

1532-1536թթ․ իսպանական կոնկիստադորները Ֆրանսիսկո Պիսարոյի գլխավորությամբ գրավեցին ինկերի պետությունը։

• Ինչ նշանակություն է ունեցել Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունները:

Աշխարհագրական մեծ հայտնագործությունների շնորհիվ եվրոպացիները մուտք գործեցին Ամերիկա, Աֆրիկա, Ավստրալիա, և այլ տարածքներ։ Տարբեր աշխարհամասերի միջև սկսեցին ձևավորվել տնտեսական, քաղաքական, մշակությաին և այլ հարաբերություններ։ Այյս հայտնագործությունները կապող օղակ դարձան միջին և նոր դարերի միջև։

• էջ 123-129

1. Ի՞նչ մասնիկներից է կազմված ատոմի միջուկը, և ինչո՞վ են նրանք տարբերվում մեկը մյուսից:

Ատոմը կազմված է դրական լիցքավորված միջուկից և նրա շուրջը պտտվող էլեկտրոններից։

1. Ատոմի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ: Ատոմը կազմված է.

ա) միջուկից և էլեկտրոններից

բ) պրոտոններից և էլեկտրոններից

գ) պրոտոններից և նեյտրոններից

դ) նեյտրոններից և էլեկտրոններից

3. Ինչի՞ է հավասար տվյալ ատոմի միջուկի լիցքը.

ш) 0

p) +1

գ) այդ տարրի ատոմային համարին պարբերական համակարգում

դ) տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածին

4. Որքա՞ն է պրոտոնի լիցքը.

Ա)+1

Բ)-1

Գ)0

5. Ինչի՞ է հավասար նեյտրոնի լիցքը.

ш) -1

p) +1

4)0

η) Ζ

6. Ինչպե՞ս կարելի է որոշել նեյտրոնների թիվն ատոմի միջուկում, եթե հայտնի են վերջինիս լիցքն ու զանգվածային թիվը:

N=A-Z

6. Ո՞րն է առավելագույն թվով բնական իզոտոպներ ունեցող տարրը։

6. Ինչո՞վ է տարբերվում դեյտերիումը «սովորական» ջրածնից, ծանր ջուրը (D_{2}*O) սովորական ջրից (H2O):

Սովորական ջրածնի զանգվածը 1 է, սիկ դեյտերիումինը 2:

6. Ինչո՞վ են տարբերվում 35 CI և 37CI իզոտոպները.

1) միջուկի լիցքի մեծությամբ

2) միջուկում առկա պրոտոնների թվով

3) էլեկտրոնների թվով

4) միջուկում առկա նեյտրոնների թվով

10. Ո՞ր շարքում է ճիշտ ներկայացված K իզոտոպում առկա պրոտոնների, էլեկտրոնների և նեյտրոնների թիվը՝ համապատասխանորեն.

1) 19, 19, 19

2) 19, 19, 20

3) 19, 20, 19

4) 19, 19, 18