Monthly Archives: May 2024

Մակբայը որպես խոսքի մաս

Posted on by

Վարժություններ

Վարժություն 1։ Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ մակբայը և նշել տեսակը։

1. արագորեն-ձևի, դեպի, փայտե, անշուշտ
2. ապա, մասին, լիովին-չափ ու քանակի, անշուշտ
3. եթե, որտեղ, ամենուր-տեղի, այստեղ
4. մյուս, բոլոր, ուր, հապճեպ-ձևի
5. ոչինչ, գրեթե-չափ ու քանակի, ինչ-որ, այսպես
6. երբ, բայց, նախօրոք-ժամանակի, յուրաքանչյուր
7. միաձայն-ձևի, ձայնավոր, հնչյուն, շառաչ
8. ինչ-ինչ, փոքր-ինչ, ինչ, որտեղ
9. սա, բոլոր, մասամբ-չափ ու քանակի, յուրաքանչյուր
10. ողջ, ամբողջ, ամբողջովին-չափ ու քանակի, ոչ մի

Վարժություն 2։ Կազմե՛լ նախադասություններ՝ գործածելով տրված մակ-
բայները։
Հերոսաբար, մասամբ, փոքր-ինչ, ամենուրեք, լիովին։

Նա հերոսաբար բարձրացավ մի բարձր տեղ և ամբողջ քաղաքին հայտնեց իր խոսքը։
Ես մասամբ սովորել եմ այս անգիրը։
Այսօր երբ տուն վերադարձա, զգացի, որ փոքր-ինչ հոգնել եմ։
Ամենուրեք երեխաների բարձր ձայներ են։
Նրա խոսքից հետո ես ասացի, որ լիովին համաձայն եմ իր հետ։

3.. Դուրս գրել մակբայները և որոշել տեսակը:

Մարդկությունը վերջերս-ժամանակի ամեն ինչ չէ, որ իմանում է իր մոլորակի մասին:

Մինչև հիմա-ժամանակի հայտնաբերում են դամբարաններ ու քաղաքներ:

Մոտ ժամանակներս-ժամանակի կատարված հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նորածին երեխաները չեն սիրում ջազը և սիրով լսում են քնքուշ երաժշտություն:

Ճապոնական մի ընկերություն ուր որ է սկսելու է գրպանի հեռուստացույցների արտադրություն:

Սարքերն ասում էին, որ այսօր-ժամանակի պիտի ուժեղ երկրաշարժ լիներ:

Զարմացած թագավորը դանդաղ-ձևի նստեց գահին:

Սոված առյուծները զույգ-զույգ-ձևի կանգնեցին նրա գահավորակի մոտ:

Օդը կամաց-կամաց-ձևի սկսեց սառչել, անձրևը հորդացավ:

Նրանք ընկերներ էին և միասին շատ դժվար ճանապարհ էին անցել:

Զինվորները հրամանատարի կենացը հոտնկայս-ձևի էին խմում:

Մի ուլիկ ժայռից ցած ընկավ:

Փահլևանները գյուղեգյուղ-տեղի ընկած՝ ելույթներ էին ունենում:

Կամակոր տղան դեսուդեն-տեղի շպրտեց խաղալիքները:

Հանրապետությունում տեղ-տեղ-տեղի սպասվում են տեղումներ:

Գզիրն ընկավ դռնեդուռ-տեղի, էլ չթողեց տուն-կտուր:

Թափառաշրջիկը ամբողջովին-չափ ու քանակ թրջվել էր անձրևից:

Նա հաճախ-չափ ու քանակ է դասից բացակայում:

Աշակերտները իսպառ մոռացել են գիրք կարդալը:

Նրա ձայնը գրեթե-չափ ու քանակ չէր լսվում:

Լևոնին ամենևին-չափ ու քանակ չէր հետաքրքրում ուրիշի ասածը:

4.Հետևյալ մակբայները գործածեք բայի հետ։

Քաջաբար-հաղթել

աստիճանաբար-լավանալ

օրեցօր-փոխվել

խորապես-վիրավորվել

շարունակ-լացել

կուզեկուզ-քայլել

հավիտյան-ապրել

սրտանց-ցավակցել

գյուղեգյուղ-ընկնել

լռելյայն-քրքջալ

բերնեբերան-բացատրել

արագ-արագ-խոսել

վերջնականապես-հրաժարվել

հոտնկայս-ծափահարել

ներքուստ-վիրավորվել

շատ-շատ-աշխատել

5.Հետևյալ մակբայները գործածել բայերի հետ, գրել մակբայի տեսակը։
Հանկարծակի-ձևի-հանկարծակի խեղդվել
գյուղեգյուղ-տեղի-գյուղեգյուղ ընկնել
դեսուդեն-տեղի-դեսուդեն վազել
լրջորեն-ձևի-լրջորեն խոսել
մեն-մենակ-ձևի-մեն-մենակ ապրել
միաձայն-ձևի-միաձայն գոռալ
ամբողջովին-չափ ու քանակի-ամբողջովին թրջվել
տարեցտարի-ժամանակի-տարեցտարի փոխվել
անմիջապես-հուզվել
ագահաբար-ձևի-ագահաբար ուտել
հաճախակի-չափ ու քանակի-հաճախակի նեղվել
խումբ-խումբ-չափ ու քանակի-խումբ-խումբ շարվել
արագ-արագ-ձևի-արագ-արագ հագնվել
վերջիվերջո-ժամանակի-վերջիվերջո ընդունել
հոտնկայս-ձևի-հոտնկայս ծափահարել
ներքուստ-ձևի-ներքուստ զգալ
նյութապես-

6.Տրված ածականներից ածանցների միջոցով կազմել մակբայներ։

քնքուշ-քնքշորեն
չար-
համեստ-համեստորեն
դաժան-դաժանաբար
վայրագ-վայրագաբար
մեղմ-մեղմորեն
խիզախ-խիզախաբար
քաջ-քաջաբար
վեհ-վեհապանծ
անշեղ-
խոնարհ-խոնարհաբար
մարդկային-մարդկայնորեն
լուրջ-լրջորեն
ագահ-ագահաբար

7.Գտնել մակբայները, որոշել տեսակը։

Այստեղ օդն այնքան խեղդուկ էր, որ մարդիկ հազիվ-չափ ու քանակ կարողանում էին շունչ քաշել։ Շշնջյունները վայրկենաբար ընդհատվեցին։ Բժիշկը կամացուկ-ձև հայտնեց նրան որդու ժամանման լուրը։ Նա տխրում էր մենակ, առանց զավակների։ Թվում է, թե վաղուց-ժամանակի, շատ վաղուց է բաժանվել նրանցից և կարծես անջատված է նրանցից հավիտյան։

Երկրաչափություն պարապմունք 57

Posted on by

Առաջադրանքներ։

1․ O հատման կետը KE և BC հատվածների միջնակետն է: Ապացուցել, որ △COE = △KOB:

Նրանք հակադիր անկյուններ են այդ պատճառով էլ իրար հավասար են։

2. Տրված է ուղղանկյուն: Ապացուցել, որ △GOF=△HOE ։

Pazime1_uzd11.png

Նրանք հակադիր անկյուններ են այդ պատճառով էլ իրար հավասար են։

3․O հատման կետը AG և LV հատվածների միջնակետն է: Գտնել ∠A և ∠L անկյունների մեծությունները ALO եռանկյան մեջ, եթե ∠V=24° և ∠G=33°։

∠G=∠A=33o, ∠L=∠V=24o

4․ O հատման կետը AF և BV հատվածների միջնակետն է: Գտնել ABO եռանկյան AB և BO կողմերի երկարությունները, եթե FV = 17 սմ, և VO = 8 սմ:

FV =AB=17սմ, VO =BO=8սմ

5․ Տրված է O կենտրոնով և CO շառավղով շրջանագիծ: Ապացուցել, որ BOC և COD եռանկյունները հավասար են։

Այ

6․ Ապացուցել, որ △MGS=△GMP և գտնել ∠MGS անկյան մեծությունը, եթե ∠GMP=40°-ի:

Այս անկյունները եթե դնենք իրար վրա կստացվեն հավասար։

∠MGS=∠GMP=40°

7․Տրված է DCBA ուղղանկյունը: Հավասար են արդյո՞ք AOD և AOB եռանկյունները:

Ոչ հավասար չեն

8․ Ապացուցել, որ նկարում պատկերված եռանկյուններն իրար հավասար են։

Այս անկյունները եթե դնենք իրար վրա կստացվեն հավասար։

Հանրահաշիվ պարապմունք 55

Posted on by

1․ Ֆունկցիան ուղիղ համեմատակա՞ն է.
ա) y = x, բ) y = 4x, գ) y = −3x, դ) y = 2x + 1, ե) y = 3x − 2, զ) y = 1− x,
է) y = 0x, ը) y = x 2 , թ) y = x 2 + x:

2. Ֆունկցիան տրված է y=2x բանաձևով:

ա) Լրացնել աղյուսակը.

  x  0  1  -1 3 -4
  y 0 2 -2  6  -8

բ) Գտնել y-ը, եթե x-ը հավասար է 3; 5; −3; −4:

3×2=6, 5×2=10, -3×2=-6, -4×2=-8

գ) Գտնել x-ը, եթե y-ը հավասար է 8; 4; −2; 1:

8:2=4, 4:2=2, -2:2=-1, 1:2=0,5

3․ Որոշել y=kx ֆունկցիայի k գործակիցը, եթե

ա) x = 3, y = 6=6:3=2; բ) x = −2, y = −10=-10:-2=5;

գ) x = 2, y = −8=-8:2=-4; դ) x = −1, y = 4=4:-1=-4:

4․ Կառուցել ֆունկցիայի գրաֆիկը.
ա) y = 2x;    բ) y = −4x;    գ) y = x/2;    դ) y = — 0,25x:

5․ Որոշել y = kx ֆունկցիայի k գործակիցը և լրացնել աղյուսակը. ա)

  x  3  1  0 4 -1
  y  9 3 012-3

բ)

  x 0 6  10  6  1
 y  0  3 5 3 1

գ)

  x 2 4  5 7 -3
 y 4 8  10 14  -6

6․ Գծել ուղիղ համեմատականության ֆունկցիայի գրաֆիկը, որն անցնում է հետևյալ կետով. ա) (2, 2), բ) (3, −6), գ) (5, 2), դ) (− 2, 1):

7․Ո՞ր քառորդներով է անցնում y=−2x  ֆունկցիայի գրաֆիկը:

ա) II և IV բ) II և III գ) I և III դ) I և IV

Երկրաչափություն պարապմունք 56

Posted on by

1․ Գծել երեք անկյուն՝ սուր, ուղիղ, բութ: Գծել նաև դրանց յուրաքանչյուրի կից անկյունը:

2․ Նկարում պատկերված է երեք ուղիղ, որոնք հատվում են O կետում: Գտեք անկյունների գումարը՝ ∠1+∠2+∠3:

∠1+∠2+∠3=180°

3․ Գտեք ABC անկյան կից անկյունը, եթե` ա) ∠ABC=1240 բ) ∠ABC=900 գ) ∠ABC=530

ա)66օ

բ)90օ

գ)127օճ

4․  Գտեք  hk և kl կից անկյունները, եթե` ա) ∠hk-ն 400-ով փոքր է ∠kl-ից, բ) ∠hk=4∠kl, գ) ∠hk : ∠kl= 2:7

5․ Տրված է, որ ∠1=114°,∠8=52°: Հաշվել բոլոր անկյունները:

u3.PNG

∠1=∠4=114°

∠1+∠2=180°

180°-114°=66°/∠2, ∠3/

∠5=∠8=52°

180°-52°=128°/∠6, ∠7/

6․ Գտնել ∠4, ∠3,∠1, եթե ∠2=27°:

12342.PNG

∠2=∠4=27°

180°-27°=153°/∠3=∠1/

7․ Որոշել տրված գծագրում հակադիր անկյունները:

8_2.PNG

∠4=∠8

∠3=∠7

∠2=∠6

∠1=∠5

8․ Արդյո՞ք ներքևի գծագրի ∠1-ը և ∠2-ը կից անկյուններ են:

uzdbl11.png

Ոչ, նրանք կից անկյուններ չեն։ Հակադիր են։

9․Գտնել անկյունները, եթե ∠CBD=30°:

LizšplBkr.PNG

∠CBD=ABE=∠30°

30°+30°=60°

Գործնական քերականություն

Posted on by

1․ Նախադասությունների ճիշտ հաջորդականությունը  գտի´ր և տեքստը վերականգնի´ր:

Այնտեղ այս ահավոր ծույլը փուշ, ճյուղ, կաթնախոտ ու տատասկ էր ուտում: Ձին գնաց ու պատմեց մարդուն: Ուղտը շատ ծույլ էր, մարդու մոտ աշխատել չէր ուզում ու աշխատանքից խուսափելու համար ապրում էր Ոռնացող անապատում: Հետո շունն ու եզը հերթով եկան: Ուղտը պատաս­խանեց.

-Ո՜ւզ, ո՜ւզ:

Ուղտը նրանց էլ միայն «ուզ» ասաց: Մի երկուշաբթի առավոտ ձին՝ թամբը մեջքին, սանձը բերանին, եկավ մոտն ու ասաց.

-Ո´ւղտ, ա´յ ուղտ, դո´ւրս արի ու մեզ նման աշխատի´ր:

Հենց այդ «ուզն» էլ նրան պատիժ դարձավ. դրանից մեջքին կուզ աճեց:

Ուղտը շատ ծույլ էր, մարդու մոտ աշխատել չէր ուզում ու աշխատանքից խուսափելու համար ապրում էր Ոռնացող անապատում: Այնտեղ այս ահավոր ծույլը փուշ, ճյուղ, կաթնախոտ ու տատասկ էր ուտում: Մի երկուշաբթի առավոտ ձին՝ թամբը մեջքին, սանձը բերանին, եկավ մոտն ու ասաց.

-Ո´ւղտ, ա´յ ուղտ, դո´ւրս արի ու մեզ նման աշխատի´ր:

Ուղտը պատաս­խանեց.

-Ո՜ւզ, ո՜ւզ:

Հետո շունն ու եզը հերթով եկան: Ուղտը նրանց էլ միայն «ուզ» ասաց: Հենց այդ «ուզն» էլ նրան պատիժ դարձավ. դրանից մեջքին կուզ աճեց:

2․ Տրված  բառերի իմաստները արտահայտի´ր բառակապակցություններով:

Օրինակ՝ դարավերջ — դարի վերջը,

աշխատասենյակ — աշխատելու համար նախատեսված սենյակ:

Գառնարած-գառներ արածեցնող, բարեսիրտ-բարի սիրտ ունեցող, չարամիտ-չար մտքեր ունեցող,  լեռնագագաթ-լեռան գագաթ, արա­գահոս-արագ հոսող, հարթավայր-հարթ վայր, աստղագիտություն-աստղերի մասին գիտություն:

3․Նախադասություններն ավարտի´ր:

Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց , այլ մի մեծ խոզ

Սի մարդ շուկայից  ձեոնասուն կաքավ գնեց, ուրեմն նա ինչ որ տոնի է պատրաստվում

Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, իսկ մյուսը մի հավ։

Մի մարդ շուկսայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի մորթի։
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց,  որովհետև խոստացել էր իր որդուն։

Մի մարդ շուկայից ձեոնասուն կաքավ գնեց, որը այդքան էլ լավը չէր։
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որից կեսը տվեց իր հարևանին։
Մի մարդ շուկայից  ձեռնասուն կաքավ գնեց,  որին պետք է մորթեր։

Մի մարդ շուկայից  ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ տանը ուտելու բան չկար։

Սի մարդ  ձեոնասան կաքավ գնեց այնտեղից, որտեղից գնել էր մի լավ հավ։

Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, թեև այդան էլ չէր ուզում։

4․ Տրված գոյականներին  ածանցներ ավելացրո´ւ և կազմի´ր ածականներ:

Սիրտ-անսիրտ, վախ-վախկոտ, քար-քարե,  մայր-անմայր, երկինք-երկնային, արև-արևոտ, փայտ-փայտյա, լեռ(ն)-լեռնային, փողոց-փողոցային, երկաթ-երկաթյա, օդ-օդային, ծաղիկ-ծաղկուն, եղբայր-եղբայրական, ոսկի-ոսկյա, արծաթ-արծաթյա, ծով-ծովային, Ամերիկա-Ամերիկյան, Ֆրանսիա-Ֆրանսիական, Գերմանիա-Գերմանական:

5. Երկու հետևություններից ո՞րն ես ճիշտ հա­մարում: Պատասխանդ պատճառաբանի´ր:

Կոշիկի եվրոպական հայտնի մի ֆիրմա իր աշխատակիցներից երկուսին Աֆրիկա ուղարկեց, որ պարզի, թե իր կոշիկներն այնտեղ կարո՞ղ Է վաճառել: Շուտով գործուղվածներից  մեկը հայտնեց. «Կոշիկ արտահանելու ոչ մի հեռանկար չկա. այստեղ բոլորը բոբիկ են քայլում»: Մյուսը  դրությունն այլ կերպ գնահատեց. «Հեռանկարները հիանալի են. բոլորը  բոբիկ են քայլում»:

Քանի որ նրանք կոշիկ չունեն և եթե մենք այնտեղ կոշիկ արտահանենք նրանք կգնեն։

6. Փակագծերում տրված բայերր գրի´ր պահանջված ձևով:

Ծարավ ագռավը թռավ կճուճի մոտ ջուր խմելու: Կտու ցը ջրին որ չհասավ, (փորձել) փորձեց կճուճը թեքել: Բայց կճուճն ամուր կանգնել էր տեղում, ու ագռավը թեքել չկարողացավ: Նա մի քիչ (մտածել) մտածեց ու մանր քարեր (լցնել) լցրեց կճուճի մեջ: Ջուրը (բարձրանալ) բարձրացավ, (հասնել) հասավ կճուճի բերանին: Ու ագռավը հագեցրեց ծարավը:

7․ Շարունակի´ր.

Գարնանային պայծառ աոավոտ էր: Քարին նստած, աչքս՝ նորածիլ կանաչի մեջ ոսկեդեղինով վառվող մի խատուտիկի,  մտածում էի: Օդում թռչունների առավոտյան աղմուկն էր: Բացատում ոչ մի շարժում չկար:

Հանկարծ անտառից հարվածների ձայն լսվեց։ Ձայնի հետքերով գնացի և տեսա, որ անտառի ծառերը կտրում են։ Մի անգամից բռնկվեցի, քանի որ չեմ սիրում երբ ծառերը կտրում են։ Չեմ ուզում բնությունը իր գեղեցկությունը կորցնի։ Դա իմ ամենացավոտ տեղն է։ Մոտեցա ծառահատներին՝ և ասացի։

—Ինչու եք փչացնում մեր այսքան գեղեցիկ բնությունը։

—Մի խանգառե՛ք-ասաց մի ծառահատ։

—Կխանգառեմ, քանի որ չեմ ուզում այդ ծառերը կտրվեն միայն մարդկանց քմահաճույքների պատճառով։ Մենք չենք նկատում թե ինչպես ենք կամաց-կամաց ոչնչացնում այն ինչ մեզ տալիս է բնությունը։ Մենք չենք ցանկանում ընդունել, որ բնությունը մեզ այնքան բան է տալիս, որ մեր ամբողջ կյանքի ընթացքում չենք կարող վաստակել ոչ մի տեղից։

Ծառահատները հավաքեցին իրենց պարագաները, և մոտենալով ինձ, ասացին․

—Ճիշտ եք։ Պետք է մտածել բնության մասնիկների մասին, որոնք շատ մարդկանց կողմից անտեսված են։

Դա ասելով ծառահատները հեռացան։ Իսկ ես կանգնած ժպտացի, հիանալով բնության գեղեցիկ մասնիկներով։

Քիմիական տարրերի ատոմների հատկությունների փոփոխության պարբերականությունը

Posted on by
  1. Ինչո՞վ են պայմանավորված տվյալ տարրի առաջացրած պարզ նյութի ոչ մետաղական հատկությունները:

Մետաղական հատկությունների դրսևորումը որոշվում է առաջին հերթին արտաքին էլեկտրոնային շերտից տվյալ տարրի ատոմների էլեկտրոն տալու ընդունակությամբ։

  1. Դասավորեք հետևյալ տարրերն ըստ մետաղական հատկությունների ուժեղացման.
  2. Mg
  3. Na
  4. Al
  5. K

Na
K
Mg
Al

  1. Ինչո՞վ են պայմանավորված տվյալ տարրի առաջացրած պարզ նյութի մետաղական հատկությունները:

Պարբերական համակարգի գլխավոր ենթախմբերում ատոմային համարի մեծացման հետ ատոմի շառավիղը մեծանում է, կապը միջուկի և արտաքին էլեկտրոնների միջև՝ թուլանում, էլեկտրոն տալը՝ հեշտանում, և համապատասխանաբար տարրերի առաջացրած պարզ նյութերի մետաղական հատկություններն ուժեղանում են։

  1. Դասավորեք հետևյալ տարրերն ըստ ոչ մետաղական հատկությունների թուլացման.
  2. CI
  3. F
  4. S
  5. Օ

F
CI
O
S

  1. Ըստ պարբերական համակարգում տարրերի զբաղեցրած դիրքի` որոշե՛ք՝ հետևյալ զույգ տարրերից որ ատոմի շառավիղն է առավել մեծ
  2. ածխածնի՞նը, թե՞ թթվածնինը-ածխածինը ավելի առաջ է քան թթվածինը
  3. քլորի՞նը, թե՞ յոդինը-յոդը ավելի ներքև է քան քլորը
  4. մագնեզիումի՞նը, թե՞ բերիլիումինը-մագնեզիումը ավելի ներքև է քան բերիլիումը
  5. ազոտի՞նը, թե՞ ֆոսֆորինը-ֆոսֆորը ավելի ներքև է քան ազոտը
  6. Պատասխանները հիմնավորե՛ք:

Ընկերությունը նման է գրքի

Posted on by

Ընկերությունը ամենաթանկ բաներից մեկն է, ինչպես նաև գիրքը։ Գիրքը շատ բաներ է սովորեցնում մարդուն, շատ հարցերում էլ օգնում է։ Այդպես են ընկերները։ Նրանք քեզ շատ խորհուրդներ կարող են տալ, և շատ հարցերում նրանք քեզ օգնում են, միշտ կողքիդ լինելով։ Գիրքը ունի բազմաթիվ էջեր, ինչպես նաև ընկերությունը։ Բայց բոլոր գրքերում էլ կան դժվարություններ, խնդիրներ և ցավոտ հարցեր։ Ընկերության մեջ դրանք ահավոր պահեր են։ Իսկական ընկերները նրանք են՝ ովքեր իրենց մեջ երդվել են միշտ օգնել իրենց ընկերոջը, միշտ լինել իր կողքին թեկուզ ամենադժվար պահերին։ Գիրքը իր հերթին երդվել է կրթել մարդուն և հետաքրքիր, հուզիչ պահեր պարգևել ընթերցողին։ Լավ ընկեր լինելը շատ դժվար է, գիրք ընթերցելը նունպես։

Լաբ․ աշ․։ Գազի ճնշում

Posted on by

Փորձ 1

Աշխատանքի նպատակը․՝ այս փորձը անոթի պատերին գազի ճնշման առաջացման մեխանիզմի բացատրման լուսաբանումն է։

Անհրաժեշտ պարագաներ.— Օդահան պոմպ, , ռետինե բարակ պատերով փուչիկ,զանգ։

Փորձի ընթացք.

Չփքված ռետինե փուչիկի բերանը կապեցի,այնուհետև փուչիկը դրեցի զանգի տակ, այնպես, որ այն չծածկի օդի ելքի անցքը։ Դրա հետ միասին դրեցի նաև չկապված և չփքված փուչիկ։ Օդահան պոմպով զանգի տակից դուրս քաշեցի օդը։ Այդ ժամանակ փուչիկը սկսեց աստիճանաբար գնդաձև ուռչել։

Եզրակացություն․