3,56-2,14=1,42, 81,22-53,12=29,10,

111,782-65,327=36,455 17,1-8,256=8,956,

0,625-0,1=0,525, 1,00

2,9, 5-2,63=2,37,

10-9,68=0,32, 1-0,047=0,953,

25-10,38=14,62 102-96,24=0,5,76

1,037-1=0,037, 3,263-2=1,263

8,002-8=0,002, 11,397-9=2,397

107,03-56=51,03, 34,56-29=5,56

973,14

• Կարդում ենք, սովորում պատմել Ռ․ Ագուտագավայի «Գորտը» այլաբանական պատմվածքը:
• Մգեցված բառերը բացատրում ենք բառարանի օգնությամբ:
• Գրում ենք պատմվածքը կարդալուց հետո առաջացած մտքերի մասին: Ինչպե՞ս ես հասկացել այն (8-10 նախադասությամբ):

Իմ կարծիքով այս պատմվածքը այս գորտերին նման մարդկանց խմբի մասին է։ Կան մարդիկ, որ այս գորտերի նման կարծում են թե ամենինչ ստեղծված է իրենց համար։ Ես հասկացա, որ պետք չէ մտածել թե ամենինչ քոնն է, թե չէ մի օր օձի նման մեկը կգա և քո վերջը կտա։ Գորտերը վերջում ասում են, որ օձերն էլ են իրենց համար, այսինքն նրանց համար ուրախալի է այն փաստը, որ նրանք չեն բազմանալու և մեռնելու են օձի բերանում։ Պետք չէ մտածել, որ աշխարհը միայն քո շուրջն է պտտվում։ Նաև երբ տենում ես, որ քո ընկերոջը վնասում են նրա խոսքերի համար, չպետք է շարունակես նրա նման խոսել։ Դա վտանգավոր է քո կյանքի համար։ Պետք է ընդհունել, որ ամենինչի մասին պետք չէ խոսել և ամենինչ քեզնով պետք չէ անել։ Պետք է անել այնպես, որ այդ ամենը քոնը լինի, բայց ոչ վտանգավոր ճանապարհով։

8. Прочитайте предложения, раскрывая скобки.

1. Я пишу в тетради (карандаш) карандашом, а не (ручка) ручкой. 2. Она рисует (фломастер)фломастером. 3. Преподаватель пишет на доске (фломастер) фломастером или (мел) мелом? 4. Суп обычно едят (ложка) ложкой. 5. Мясо едят (вилка и нож) вилкой, и ножом. 6. Мы режем хлеб (нож) ножом. 7. Не надо никого бить (палка) палкой. 8. Дверь можно открыть (ключ) ключом. 9. Футболист отбил мяч (нога, а потом голова) ногой, а потом головой. 10. Не стучи, пожалуйста, (карандаш) карандашем по столу! 11. Думать надо (голова) головой! 12. В теннисе по мячу бьют (ракетка) ракеткой. 13. Ну что ты качаешь (голова) головой? 14. Гвоздь можно забить (молоток)молотоком. 15. Что написано (перо)перom, не вырубишь (топор) топором.

9. Раскройте скобки.

1. Поздравляю вас с (день рождения)днём рожденей! 2. Поздравляю вас с (первое сентября — начало занятий) первое сентября-началом занатий! 3. Я не могу поставить свою подпись под (этот документ) этим документом. 4. Не надо ссориться с (этот человек) этим человеком. 5. Он посмотрел на меня с (какое-то удивление) каким-то удивлением. 6. Не надо злоупотреблять (моё терпение) моим терпением! 7. Писатель работает над (новая книга) новой книгой. 8. Она машет нам (белый платок) белом платком. 9. Надеюсь, ты не будешь драться с (этот негодяй) этим негодяйм? 10. Чем можно почистить кастрюлю? — (Какая-нибудь паста или порошок) какаой-нибудь пастой или порошком. 11. Чем можно вытереться? —(Вот это полотенце) вот этой полотенцой. 12. Чем наградят этого героя? — (Какой-нибудь орден или медаль) каким-нибудь орденом или медальом.

10.Выучить наизусть. Запишите аудио.
С.Есенин

Весна наступает,
Снег быстро тает,
И все оживает
С приходом ея!

Деревья оделись
Зеленой листвою,
Луг зеленеет,
Покрытый травою.

Поля зазеленели,
Ароматом дыша.
Цветы запестрели,
Птицы прилетели.

Лес оживился
Щебетанием,
Воздух наполнился
Благоуханием.

1. Տասնորդական կոտորակները գրիր կոտորակի տեսքով, հետո կատարիր գործողությունը.
2,3+1,4=23/10+14/10=3,7
1,4+4,5=14/10+45/10=5,9
1,12+12, 34=112/100+1234/100=13,46
20,09+1,01=2009/100+101/100=20,10
101,2+1,9=1012/10+19/10=103,1

2,45+2,45=245/100+245/100=4,50
3,45+13, 55=345/100+1355/100=16,90
1,2345+2,2345=12345/10000+22345/10000=3,4690
1,2+0, 21=12/10+21/100=1,41
41, 34+1,777=4134/100+1777/1000=41340+1777/1000=59,117

2. Տասնորդական կոտորակները գումարիր սյունաձև
1,25+1,25=2,50
3,01+4,02=7,03
4,45+1,111=5,561
3,67+3,03=6,70
0,01+0, 0009=0,0109
0,2+0,8=1,0
26,29+1,99=28,28
17,14+15,16=32,30
23,24+25,277=48,517

3.Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, դասավորիր աճման կարգով։

1,01, 2,01, 3,01, 4,01, 5,04, 6,10, 6,20, 7,08, 8,10, 9,31, 1,20:

1,01, 1,20, 2,01, 3,01, 4,01, 5,04, 6,10, 6,20, 7,08, 8,10, 9,31:
4. Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, դասավորիր նվազման կարգով։
2,16, 2,01, 3,01, 4,01, 5,04, 6,10, 6,20, 7,08, 8,10, 9,31, 1,20:

9,31, 8,10, 7,08, 6,20, 6,10, 5,04, 4,01, 3,01, 2,16, 2,01, 1,20
5. Գրիր 10  հատ տասնորդական կոտորակ, յուրաքանչյուրը գրիր, թե որ բնական թվերի միջև է գտնվում։ օրինակ` 1,456-ը գտնվում է 1 և 2 բնական թվերի միջև։

2,16-2-3, 3,01-3-4, 4,01-4-5, 5,04-5-6, 6,10-6-7, 14,20-14-15, 7,08-7-8, 8,10-8-9, 9,31-9-10, 1,20-1-2


Խնդիրներ։
6. Հեծանվորդը ժամը մեկին հաստատուն արագությամբ  Ա կետից շարժվեց Բ կետը։ Ժամը երեքին, երբ հեծանվորդը Ա կետից գտնվում էր 24կմ հեռավորության վրա, Բ կետից Ա կետ շարժվեց 44կմ/ժ արագությամբ մոտոցիկլավարը և մեկ ժամ հետո նրանք հանդիպեցին։ Գտեք ԱԲ ճանապարհի երկարությունը։

80կմ
7. Դասարանում կա 30 սովորող։ ​​Դասարանի յուրաքանչյուր աղջիկ հավաքեց 3կգ թղթի թափոն, իսկ յուրաքանչյուր տղա՝ 5կգ, ստացան 122կգ թղթի թափոն։ Քանի՞ աղջիկ և քանի՞ տղա կա դասարանում:
16տղա, 14աղջիկ
8. Մայրուղու եզրին իրարից հավասար հեռավորությունների վրա տեղադրված են լուսացույցեր։ Ավտոբուսը առաջինից մինչև չորրորդ լուսացույցը անցնում է 12 վարկյանում։ Քանի՞ վարկյանում ավտոբուսը կանցնի առաջինից մինչև 16-րդ լուսացույցը, եթե նրա արագությունը մնա անփոփոխ։

60վարկյանում

• Ընթերցում ենք և սովորում պատմել:
• Մգեցված բառերը բացատրում ենք բառարանի օգնությամբ:

Գորտը։ Ռ․ Ագուտագավա

Ես նստած եմ հին լճակի մոտ, որ լեցուն է գորտերով: Լճակի եզրերին խիտ աճել են որձախոտն ու շաքարեղեգը: Ափին՝ շաքարեղեգի և որձախոտի վրա հակված, քամու տակ հաճելի շրշում են բարձրիկ ուռիները: Իսկ դրանց գլխավերևում` ամառային կապույտ երկինքն է, և այնտեղ շողշողում են, հանց ապակու բեկորներ, ժանյակավոր ամպերը: Եվ այդ ամենի արտացոլանքը լճակում շատ ավելի գեղեցիկ տեսք ունի, քան իրականության մեջ: Լճակում ապրող գորտերը ողջ օրն անձանձիր կռկռում են` կըռ, կըռ: Բայց իրականում գորտերի միջև կատաղի վեճեր են տեղի ունենում: Սխալ կլիներ պնդելը, թե գորտերը խոսում էին միայն Եզովպոսի ժամանակներում: Գորտերից մեկը շաքարեղեգի տերևներից մեկի վրա տեղավորված և իրեն համալսարանական պրոֆեսոր երևակայելով՝ հայտարարեց.
— Ինչի՞ համար գոյություն ունի ջուրը: Այն բանի համար, որ մենք` գորտերս, կարողանանք լողալ: Ինչի՞ համար գոյություն ունեն միջատները: Այն բանի համար, որ մենք կարողանանք նրանցով սնվել:
— Ճիշտ է, ճիշտ է,- գոչում էին լճակում նստած գորտերը: Լճակի ողջ մակերեսը, որում արտացոլվում էին երկինքը, խոտը և ծառերը, համարյա ամբողջովին լցված էր գորտերով, և այդ պատճառով նրանց հավանության բացականչությունները բավական ազդեցիկ էին հնչում:
Այդ պահին զարթնեց ուռենու բնի մոտ քնած օձը, ում արթնացրել էր տաղտկալի կռկռոցը: Գլուխը բարձրացնելով՝ նա նայեց լճակի կողմը և քնատ թուքը կուլ տվեց:
— Ինչի՞ համար գոյություն ունի երկիրը: Այն բանի համար, որ նրա վրա աճեն ծառերն ու խոտը: Որպեսզի ստվեր ստեղծեն մեզ համար՝ գորտերիս: Հետևաբար, կարելի է պնդել, որ ողջ երկիրը գոյություն ունի մեզ համար` գորտերիս:
— Ճիշտ է, ճիշտ է:
Երկրորդ անգամ լսելով հավանության բացականչությունները, օձը մտրակի պես պրկվեց: Նա անաղմուկ սողաց դեպի շաքարեղեգը, և սև աչքերը փայփլացնելով՝ սկսեց ուշադիր զննել, թե ինչ է տեղի ունենում լճակում: Շաքարեղեգի տերևի վրա բազմած գորտը, առաջվա պես իր վիթխարի բերանը լայն բաց արած, հռետորություն էր անում.
— Ինչի՞ համար գոյություն ունի երկինքը: Այն բանի համար, որ նրանից կախված լինի արևը: Հետևաբար, կարելի է պնդել, որ ողջ երկինքը գոյություն ունի մեզ համար՝ գորտերիս: Այսպիսով, և´ ջուրը, և´ խոտը, և´ ծառերը, և´ միջատները, և´ երկիրը, և´ երկինքը, և´ արևը գոյություն ունեն մեզ համար՝ գորտերիս: Այսպիսով, անհերքելի է այն փաստը, որ ողջ տիեզերքը գոյություն ունի մեզ համար: Բացատրելով ձեզ այդ փաստը՝ ես դրա հետ մեկտեղ՝ կկամենայի շնորհակալ լինել Ամենազորին այն բանի համար, որ տիեզերքը նա ստեղծել է մեզ համար` գորտերիս:
Հայացքը երկինք ուղղելով և մոլեգին աչքերը պտտեցնելով՝ գորտը դարձյալ լայն բաց արեց իր վիթխարի բերանն ու ազդարարեց.
— Թող սուրբ լինի անունը քո, տե´ր…
Չհասցրեց նա ավարտել, երբ դեպի նա սուրաց օձի գլուխը, և պերճախոս գորտը հայտնվեց օձի երախում:
— Կըռ, կըռ, դա սարսափելի է:
— Կըռ, կըռ, դա սարսափելի է:
— Սարսափելի է, կըռ, կըռ:
Մինչ լճակի ցնցված բնակիչները ճչում էին, օձը հանգիստ կուլ տվեց գորտին և թաքնվեց շաքարեղեգի մացառուտներում: Այդժամ մի այնպիսի իրարանցում սկսվեց, որ դեռևս երկրի երեսին չէր տեսնվել, համենայն դեպս, այն ժամանակվանից, ինչ գոյություն ուներ այս լճակը: Ես ինքս լսեցի, թե ինչպես մի գորտ արտասվաթոր հարցնում էր.
— Ե´վ ջուրը, և´ խոտը, և´ ծառերը, և´ միջատները, և´ երկիրը, և´ երկինքը, և´ արևը գոյություն ունեն մեզ համար՝ գորտերիս: Իսկ օձն ինչպե՞ս: Օ՞ձն էլ մեզ համար գոյություն ունի:
— Միանգամայն ճիշտ է: Օձն էլ գոյություն ունի մեզ համար՝ գորտերիս, թե չէ մենք անսահմանորեն կբազմանայինք: Իսկ եթե մենք այդքան բազմանանք, ապա նեղվածք կլիներ լճակում` մեր աշխարհում: Ահա թե ինչու են սողում օձերը, որպեսզի ուտեն մեզ՝ գորտերիս: Պետք է ելնել այն բանից, որ կերված գորտը զոհ է՝ մեծամասնության երջանկության համար մատուցված: Դու լիովին ճիշտ ես: Օձերն էլ գոյություն ունեն մեզ համար` գորտերիս: Ամեն բան աշխարհում, ամենայն ինչ առանց բացառության, գոյություն ունի մեզ համար՝ գորտերիս: Թող սուրբ լինի անունը քո, Տե´ր:
Դա իմ լսած պատասխանն էր տարեց մի գորտից:

Լեցուն-լի, լցված

հակված-հակամետ, տրամադիր

շրշում-խշշալ

հանց-որպես, իբրև

ժանյակավոր-վրան ժանյակ ունեցող, ժանյակազարդ, վրան ժանյակ կարված

արտացոլանք-արտացոլում

անձանձիր-առանց ձանձրույթի, անձանձրույթ

գոչել- բարձր ձայն արձակել, գռռալ

տաղտկալի-տաղտուկ՝ ձանձրույթ պատճառող, ձանձրալի

քնատ-քնահարամ, քնավեր

պրկվեց– լարվել, ձգվել, քաշվել

հռետորություն-ճարտասանություն

ամենազոր-ամեն ինչ անելու զորություն ունեցող, ամենակարող

մոլեգին-անզուսպ, անզսպելի

սուրաց–

պերճախոս-պերճ լեզվով խոսող կամ գրող, պերճ լեզու ունեցող

մացառուտներում-մացառոտ տեղ, մացառով պատված տեղ

արտասվաթոր-արտասուք հոսող, որից արտասուք է հոսում

միանգամայն-բոլորովին, ըստ ամենայնի

3,82+41,705=45,525

0,921+4,8=5,721

2+0,38=2,38

1+15,07=16,07

1,5+2,3=3,8

3,7+1,4=5,1

3,853 > 2,64

72,93 < 73,851

5,69

2,004

7,21>7,2, 99,2>98,9

Կենդանի օրգանիզմները բաժանվում են երկու խմբի՝ նախակորիզավորերի և կորիզավորների:
Նախակորիզավոր են բակտերիաները և կապտականաչ ջրիմուռները: Դրանց բջիջներում ձևավորված կորիզ չկա: Սնկերի, բույսերի և կենդանիների բջիջներն ունեն ձևավորված կորիզ: Դրանք կորիզավորներ են:
Բջիջներն ունեն տարբեր չափեր և ձևեր: Դրանք հիմնականում տեսանելի են մանրադիտակով: Մարդու օրգանիզմը կազմված է մոտավորապես 200 տեսակի բջիջներից:

Կորիզավոր բջիջը կազմված է բջջաթաղանթից, ցիտոպլազմայից և կորիզից:
Բջջաթաղանթը կատարում է պաշտպանական դեր: Նրա միջով բջիջ են ներթափանցում ջրում լուծված որոշակի նյութեր, և հեռացվում են բջջի համար ոչ պիտանի նյութերը: Բջջաթաղանթի ներքին շերտը պլազմային թաղանթն է: Բույսերի բջիջների պլազմային թաղանթն արտաքինից ունի ամուր բջջապատ:
Պլազմային թաղանթի տակ անգույն, մածուցիկ, կիսահեղուկ ցիտոպլազման է: Ցիտոպլազմայում են տեղակայված բջջի օրգանոիդները և կորիզը:
Բջջի ամենախոշոր բաղադրամասը կորիզն է, որը սովորաբար լինում է բջջի կենտրոնում:
Բուսական բջիջներին բնորոշ են հատուկ օրգանոիդներ՝ պլաստիդներ: Բույսերի տերևներում կան կանաչ պլաստիդներ, որոնք տերևներին կանաչ գույն են տալիս: Գազարի բջիջներում պարունակվում են նարնջագույն պլաստիդներ, հասունացած պտուղներում՝ կարմիր, դեղին պլաստիդներ: Բույսի անգույն մասերում՝ արմատներում, պալարներում, պարունակվում են անգույն պլաստիդներ:
Բջջին բնորոշ է կիսվելու ունակությունը: Այդ կերպ բջիջը բազմանում Է: Այս երևույթը բոլոր կենդանի օրգանիզմների վերարտադրման հիմքն է:
Լրացուցիչ՝ 1. Բջջի կառուցվածքը և Բակտերիաներ

Հարցեր՝

1. Որո՞նք են բջջի հիմնական կառուցվածքային մասերը:

Կորիզավոր բջիջը կազմված է բջջաթաղանթ
2. Ի՞նչ գույնի պլաստիդներ կան բուսական բջջում:

Բույսերի տերևներում կան կանաչ պլաստիդներ, որոնք տերևներին կանաչ գույն են տալիս: Գազարի բջիջներում պարունակվում են նարնջագույն պլաստիդներ, հասունացած պտուղներում՝ կարմիր, դեղին պլաստիդներ:
3.Որտե՞ղ կարելի է հանդիպել բակտերիաների:Ի՞նչ գիտեք բակտերիաների  մասին: Ի՞նչ օրգանիզմներ են դրանք: Տեսանյութ պատրաստիր:

Բակտերիաները  տարածված են գրեթե ամենուրեք՝ մյուս կենդանի օրգանիզմների հետ կազմելով կենսոլորտը:

Բակտերիաներն ունեն կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ հատկությունները՝ աճ, զարգացում, նյութափոխանակություն, բազմացում և այլն:

Կետադրում ենք։

Կար-չկար  մի իմաստուն` մեծ,  խելքով, աշխարհի  չար ու բարուց  հասկացող:  Կյանքն  անցկացնելով մարդկանց  մեջ՝  իմաստունն  ուսումնասիրում էր  նրանց՝  ցավով  համոզվելով, որ  ավա՜ղ,  բանական  էակը հաճախ  զուրկ է  մեծահոգությունից. եսամոլ է, անձնապաշտ,  և  վշտանում էր դրա  համար:
Մի անգամ իմաստունը լսեց, որ  իբր մի հարուստ  մարդ  կա`  շռայլ  ու կարեկից:
<<Ուզում եմ  ինքս  համոզվել>> մտածեց նա՝  որոշելով  այցելել  հարուստին:
Հագնելով  ցնցոտիներ՝ նա  մեծատունի մոտ  գնաց:  Վերջինս,  տեսնելով  ցնցոտիների մեջ  մերկությունը, մի կերպ  ծածկած մարդուն  խոժոռադեմ  նայեց  և  հեռացավ՝  դուռը  շրխկացնելով  անկոչ  հյուրի  երեսին:

………….

Նա  սաստիկ  ձանձրանում էր. գյուղն  իր տեղը  չէր,  ու ինքն էլ  այլ  պլաններ էր  ուղեղում  փայփայել: Ամուսինը չէր  հետաքրքրվում  թատրոնով  կամ  ձիարշավով,  գրականությամբ  կամ  սուսերամարտով, մինչդեռ  ինքնաբավ  ժպտում էր  նայելով  իր  կնոջը:  Ի՞նչը  ստիպեց  ընդառաջ  գնալու  ամուսնու  անհեթեթ  առաջարկին․ Էմման չէր կարողանում  բացատրել:  

2. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Ջորդանո Բրունոն ամբողջ ութ տարի բանտում մնաց: Սուրբ հայրերը սպասում էին, որ  նա կընկճվի: Նա խոստովանում էր, որ ինքը մեղք է գործել եկեղեցու դեմ, բայց պնդում էր, որ իր ուսմունքը ճշմարտալի է ու ամբողջական: Մտածելու համար նրան իննսուն օր ժամանակ տվեցին և օրը երկու ամգամ՝ կեսօրին ու կեսգիշերին, աստվածաբաններ էին ուղարկում նրա խուցը: Բայց նա ոչինչ չէր խնդրում: Երբ կարդինալի պալատում կարդում էին դատավճիռը, նա ասաց. «Դուք ավելի մեծ երկյուղով եք հայտնում ինձ դատավճիռը, քան ես լսում եմ»:

3. Տեքստում գտի՛ր տրված բառերի հոմանիշները, տրված բառերը գրի՛ր հոմանիշների փոխարեն:

Ենթադրություն, ինչքան, հերիք, մի, տեսնել, ժամանակ, հաստատել, նայել, համընկել, թիվ, ամբողջական:

Հերիք է՝ հայացք նետեք գլոբուսին, որ նկատեք, թե Հարավային Ամերիկայի արևելյան ծովափը ինչքան լավ է ներգծվում Աֆրիկայի արևմտյան ափին: Ֆրենսիս Բեկոնը դա նկատել է դեռևս 1620 թվականին: 1912 թվականին գերմանացի գիտնական Ալֆրեդ Վեգեները մի ենթադրություն առաջ քաշեց, որ բոլոր մայրցամաքներն ինչ-որ ժամանակ ցամաքի մի ամբողջական զանգված են կազմել: Սակայն Վեգեների կենդանության օրոք այդ ենթադրությունը ճանաչում չգտավ: Հիմա երկրաբանները հաստատում են, որ Հարավային Ամերիկայի և Աֆրիկայի արմատական ապարների միջև նմանություններ կան։

4. Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Երփներանգ, արփի, փրփրել, փափուկ, սրբազան, ճամփորդ, համբերություն, դափնի, շամփուր:
Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, պարթև, նյարդ, թարթել,երդվել, փարթամ:

5. Որտեղ անհրաժեշտ է, ը գրի՛ր:

Անակնկալ, անըմբռնելի, օրըստօրե, ակնթարթ, անընդմեջ, լուսնկա, մթնկա, համընդհանուր, մերթընդմերթ, անընթեռնելի,ակնհայտ, անըդհատ, անհյուրընկալ, սրընթաց:

6. Հոմանիշների հինգ զույգ առանձնացրո՛ւ:

Ընչազուրկ, հերսոտ, ընչաքաղց, ընթացիկ, սրընթաց, անընկճելի, արագընթաց, անկոտրում, դյուրաթեք, դյուցազնական, ճկուն, աղքատ, հերոսական:

Ընչազուրկ-աղքատ, հերսոտ-հերոսական

ընչաքաղց-ընթացիկ,

սրընթաց-արագընթաց, անընկճելի-անկոտրում

դյուրաթեք-դյուրաբեկ, դյուցազնական-ճկուն

–