1․Ներկայացրո՛ւ նախորդ աշխատանքդ։
2․Կարդա՛ Չարենցի Սասունցի Դավիթը պոեմից հատվածներ և գրավոր շարադրիր բլոգումդ։

Է-Ժա

Այս հատվածներում ներկայացվում է Դավթի ծնունդը, Մհերի վերջին օրերը և թե ինչպես անցավ Դավթի մանկությունը։ Նախ նկարագրվում է, թե ինչպես է Մհեր հպարտությամբ և հույսով լցված ընդունում իր նորածին որդուն։ Նա հավատում էր, որ Դավիթը շարունակելու է իր գործը և դառնալու է Սասունի պաշտպանն ու հզոր առաջնորդը։ Բայց ցավոք նա և կինը մահանում են։ Մհերի մահից հետո Սասմա իշխանները թալանում են նրա ունեցվածքը, խլում ձին, հողերը և զենքերը, իսկ երկրին կառավարիչ են նշանակում Ձենով-Օհանին։ Օհանը՝ դառնալով իշխան, թաքցնում է Մհերի զենքերը քարանձավում, որպեսզի Դավիթը երբեք չգտնի դրանք։ Նա Դավթին հեռու է պահում իր ժառանգությունից և նրան դարձնում է հովիվ, որ մոռանա իր նախնիների փառքը և հզորությունը։ Այստեղ շեշտվում է դավաճանությունը, անարդարությունը, որով իշխանները վերաբերվում են Սասունի իրական ժառանգին՝ Դավթին։ Բայց տողերից նաև երևում է խոր հույս՝ որ մի օր Դավիթը արթնանալու է, գտնելու է զենքերն ու նորից փառքով բարձրացնելու է Սասունի անունը։

3․ Փորձի՛ր վերհիշել Թումանյանի համանուն պոեմը և համեմատել սրա հետ։

Իրականում երկու պոեմներն էլ նման են իրար։ Երկուսն էլ կարծես նույն ձեռագրով է գրված։

ա․Դասարանում ստուգիր և քննարկիր այս աշխատանքը։
բ․Կատարիր ստորև դրված առաջադրանքները։

1.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

Ա. Երփներանգ, արփի-Արփի, փրփրել, փափուկ, սրփազան-սրբազան, ճամփորդ, համփերություն-համբերություն, դափնի, շամփուր:
Բ. Կարթ,խորթ, զվարթ, պարթև, նյարթ, թարթել,երթվել, փարթամ:

2.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա.Համարձակ, բարձունք, վերադարձ, վարձատրել, հարձուփորձ-հարցուփորձ, հարձակում, մրձույթ-մրցույթ:
Բ. Դեղձ, դաղձ, դեղձանիկ, բաղձանք, օցանման-օձանման, ատաղծագործ:

3.Գտի՛ր սխալ գրությամբ բառերը և ուղղի՛ր:

 Ա. Զմրուխտ, ապուխտ, բախտավոր, թախտ, խեխտել-խեղդել, կխտար, խրոխտ, ոխկույզ, տախտակ, նախկին:
 Բ. Ճեղքել, կմաղք, աղքատ, կողպեք, վղտալ-վխտալ, եղբայր, սանդուղք:

4. Տրված բառերի կազմությունն ու գրությունը բացատրի՛ր:

 ա) Անհյուրընկալ, զրուցընկեր, դյուրընկալ, գահընկեց, անընդհատ, համընթաց:

Այս շարքի բոլոր բառերում ը տառը գրվում է։

   բ) Միջօրե, հանապազօրյա, ոսկեզօծ, ապօրինի,առօրյա, առօրեական, բացօթյա, բարօրություն, զօրուգիշեր:

Այս բոլոր բառերը գրվում են օ-ով։

 գ) Մանրէ, վայրէջք, հնէաբան, որևէ, երբևէ:

Այս բոլոր բառերը գրվում են է-ով։

5.Որտեղ անհրաժեշտ է, ը գրի՛ր:

Անակ.նկալ, անըմբռնելի, օր.ստօրե, ակ.նթարթ, անընդմեջ, լուսն.կա, մթ.նկա, համընդհանուր, մերթընդմերթ, անընթեռնելի,ակ.նհայտ, անընդհատ, անհյուրընկալ, սրընթաց:

6.Կետերի փոխարեն դհ, դ, կամ  թ գրի՛ր:

 Ընթացք, ընդարձակ, անընդհատ, ընդմիջել, ընդհանուր, ընդամենը, ընթանալ, ընթրել, ակնթարթ, անդադար, ընթերցել, ընդառաջ, անընթեռնելի:

7.Պարզի՛ր, թե ինչի՛ հիման վրա է կազմվել բառաշարքը և ավելացրո՛ւ նոր բառեր:

 Արևմտաեվրոպական, Ոսկեվազ, դափնեվարդ, ծաղկաման, Արևելաեվրոպական:

Այս բոլոր բառերը կազմությամբ բարդ են։

8.Յուրաքանչյուր շարքում կետերը փոխարինի՛ր նման հնչողություն ունեցող տրված արմատներով:
 Ող, ոխ, ուղտ, ուխտ, թյուր, թույր, բույր, բյուր, բարկ, բարք, վարկ, վարք, աղտ, ախտ:

Թոքախտ, աղտոտել, ոխակալ, ողնաշար, վարքուբարք, վարկաբեկել
ուխտադրուժ, ուղտատեր,վարքուբարք, բարկություն,թյուրիմացություն, ձյունաթույր,համբույր, բյուրավոր:

9.Կետերը փոխարինի՛ր կրկնակ բաղաձայններով:

ճչչալ, բվվալ, ֆշշալ, թ․․ալ, ուղղակի, ուղղանկյուն, Աննա, Էմմա, թռչուններ,    հենարա․․եր, իննսուն, իննական, օրրան, երրորդ, չորրորդ, տարրական, տարրալուծել, անդորր, բերրի, մրրկածուփ:

10. Կետերի փոխարեն գրի՛ր մ կամ ն (ո՞ր դեպքում է ն գրվում):

Անբնական, ամբիոն, ամբոդջ, ամպամած, անպայման, զամբյուղ, ամբասիր, ամփոփել, անփոփոխ, անպետք, անբարել, անբարտավան:

Ն գրվում է ան ածանցի դեպքում։

11.Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Մեռյալ ծովի ջուրն այնքան աղի է, որ այնտեղ ոչ մի կենդանի էակ չի կարող ապրել: Արևմտյան Ասիայի տոթակեզ անանձրև կլիմայի պատճառով անընդհատ շատ ջուր է գոլորշիանում ծովի մակերևույթից, իսկ լուծվա.ծ աղերը մնում են ծովում ու մեծացնում ջրի աղիությունը: Ծովում խորանալուն զուգընթաց` աղիությունն աճում է: Աղերը Մեռյալ ծովի քարրորդ մասն են կազմում, նրա մեջ աղերի ընդհանուր քանակը քառասուն միլիոն տոննա է

 12․ Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

 Ամերիկյան մի ակումբում, որտեղ երաժշտությունն անդադար որոտում է, կարելի   է անդորր գտնել: Ավտոմատի մեջ տասը ցենտ են գցում, և այն երեք րոպեով անջատվում է: Տասը ցենտը քիչ չէ, բայց ինչքա՜ն հաճելի էր թվում այն անդորրը, որի համար անձամբ կանխիկ վճարել ես: Հազար ինը հարյուր հիսունինը թվին ամերիկյան ռադիոն մի անսովոր հաղորդում տվեց: Ունկնդիրների ուշադրությանը ներկայացրին մի լուր` աղմուկի դեմ պայքարող կազմակերպություն ստեղծելու մասին, ու ընդհուպ մինև. տասնհինգ րոպեանոց հադորդման վերջը տիրող լռություն:

   13.Բաց թողնված տառերը լրացրու՛:

Մարդուն իր ամբողջ կյանքում ուղեկցում է ձայնը: Մարդը բացարձակ լռության    պայմաններում վատ է զգում. նրան պատում է  երկյուղի ու անհարմարության զգացում: Բացարձակ լռությունը խաթարում է մարդու նյարդային համակարգն այնպես, ինչպես և անվերջ աղմուկը: Որոտը, հրաբուխների ձայնը, ծովային մրրիկները և այլ աղմուկներ անհանգստացնում են մարդուն: Կան բնական աղմուկներ էլ, ինչպես թռչունների դայլայլը, աղբյուրների կարկաչյունը, ծովի ալիքների համընթաց ճողփյունը, հաճելի են մարդկանց համար, բարերար են ներգործում նրանց նյարդային համակարգի վրա: Տհաճ աղմուկը քայքայում է մարդու առողջությունը: Աղմուկի հետ են կապվում լսողության կորուստը, նյարդահոգեկան հիվանդությունների աճը, ֆիզիկական և մտավոր ընդունակություննների նվազումը:

Առաջադրանքներ։

1․Որոշել y=x² պարաբոլի ճյուղերի ուղղվածությունը:  

• Ճյուղերն ուղղված են դեպի վերև
• Ճյուղերն ուղղված են դեպի ներքև

2․Գտիր y=x² ֆունկցիայի արժեքների բազմությունը: Ընտրելճիշտ տարբերակը:

• Ֆունկցիան սահմանափակ չէ ներքևից
• Ֆունկցիան սահմանափակ չէ վերևից

3. Տրված է y=−x² ֆունկցիան: Ընտրել ճիշտ պատասխանը:

ա) y_max=−1 բ) y_max=1 գ) y_max=0

4. Տրված է f(x)=−x² ֆունկցիան: Հաշվել  f(−1); f(−5); f(0); f(2); f(4)։

5. Արդյո՞ք  A(3; 8) կետը պատկանում է  y=x²  ֆունկցիայի գրաֆիկին:

ա) չի պատկանում բ) պատկանում է

6. Արդյո՞ք  A(x; y) կետը պատկանում է  y=x² ֆունկցիայի գրաֆիկին, եթե ա) x=1,y=2; բ) x=3, y=9 գ) x=-2; y=4, դ) x=0,4; y=1,6

7. Համեմատել թվային արտահայտությունների արժեքները՝ ա) 1,17² և 1,18² բ) 2,31² և 2․33²

8. y=x²  ֆունկցիայի հանար համեմատել y₁ և y₂ , եթե ա) x₁=0,5 x₂=0,6 բ) x₁=9,2 x₂=8,5

1. Նախադասության ամեն մի բառը կամ բառակապակցությունը փոխարինի՛ր հարցական բառով և ստացի՛ր հարցական նախադասություններ (քանիսը կարող ես):

Քրիստին Լիսկևիչը փոքրիկ միայնակ առագաստանավով շուրջերկրյա ճանապարհորդություն կատարեց Երկիր մոլորակի շուրջը:

2. Նախադասության  ընդգծված անդամները՝  ենթական ու ստորոգրյալը համաձայնեցրո՛ւ:
Ոչ ոք չի փորձում հասկանալ մյուսներին, բոլորը միայն խոսում են:
Փողոցում քայլում էր երկու մարդ:
Ժողովուրդը հավաքվել է հրապարակում:
Ճյուղին նստած էր տասը ճնճղուկ:
Մի քանի տղա լսում էր:
Մի երկու երեխա խաղում էր բակում:
Սարի լանջին մի խումբ գառ է երևում:
Հավաքված մարդկանց մի մասը զրուցում է:
Աստղագետների մեծամասնությունը գտնում է, որ իրենց նախորդներն ուղղակի սխալվել են:

3. Տրված զույգ նախադասություններն իրար միացրո՛ւ և, ու,կամ շաղկապներից մեկով և բացատրի՛ր, թե երկրորդ նախադասության մեջ ընդգծված բառը՝  ենթական, ո՛ր դեպքում է դուրս գալիս:
Աղվեսը մի թուղթ գտավ, և այդ թուղթը տարավ գայլին:
Թագավորը  ժլատ աչքածակ մարդ էր ու  հրամայեց, որ կարասը իրեն տան:
Կղզին լճի հարավ-արևելքում էր ու լճի հյուսիսային ափից տարբերվում էր թե՛ բուսականությամբ, թե՛ կենդանիներով:
Խեղճ կապիկը պիտի վարժվի նեղլիկ վանդակին կամ անընդհատ պիտի փորձի դուրս պրծնել այդտեղից:
Զինվորն իջեցրեց բացովի կամուրջը, ու փոսի վրայով անցնելով՝ տիկինը մոտեցավ կոճղերին:
Մառախուղի միջից նախիրն էր մեզ ընդառաջ գալիս ու մեքենան արգելակեց:
Կապիկը կես ժամում խժռեց իմ բերած բանանները, և մեր միջև կարծես թե բարեկամություն հաստատվեց:
Որպես խայծ, վանդակի մեջ ես ամենագայթակղիչ բանանները կդնեմ, և նրան համոզելու համար տերն առաջինը կմտնի վանդակը:

4. Կետերի փոխարեն գրի՛ր փակագծերում տրված հարցերին պատասխանող ստորոգյալներ:
Մարդիկ հաճախ երկնքին են նայում(ի՞նչ են անում):
Մարդկանց մեծ մասը լուսինը տեսնում է(ի՞նչ է անում) ափսեի չափ:
Հեռավորությունը սխալ է չափվում(ի՞նչ է արվում) մարդկանց կողմից:
Արևին նայելուց հետո երկար ժամանակ գունավոր օղակներ երևացին (ի՞նչ եղան):
Իրականում լուսինը գեղեցիկ է(ինչպիսի՞ն է):
Աստղերի մեջ հեռավորությունը կարճ է(ինչքա՞ն է):

5. Կետերի փոխարեն գրի՛ր   ստորոգյալի մաս կազմող համապատասխան բառ կամ բառակապակցություն  (ստորոգելի):

Օրինակ`
Գրքի արժանիքներից մեկն էլ ….(ի՞նչը)  էր:- Գրքի արժանիքներից մեկն էլ լեզուն էր: Գրքի արժանիքներից մեկն էլ հեշտ կարդացվելն էր:
Նկարում ամենահետաքրքիրը լուսնի կաթնագույն երանգն (ի՞նչը) էր:
 Նրա տեսած առարկան շատ մեծ (ինչպիսի՞ն)  էր:
 Մթության մեջ բոլոր առարկաները աներևույթ(ինչպիսի՞ն)  են:
  Թռիչքի տևողությունը երկար (ինչքա՞ն) է:
   Ջերմության աղբյուրը արևն (ի՞նչ) է:
   Դրա պատճառը այն տղան (ո՞վ) է:

6.Նախադասություններն ընդարձակի՛ր՝  ավելացնելով բառեր կամ բառակապակցություններ, որոնք բնութագրեն  (նկարագրեն, բնորոշեն) ենթակային: Ի՞նչ հարցի են պատասխանում ավելացված լրացումները: Ի՞նչ անուն կտաս դրանց:

Օրինակ`
Այդ երևույթը բացատրելի է:-Գունային այդ երևույթը բացատրելի է: Մթնշաղի մեջ գույների խամրելու երևույթը բացատրելի է:
Որդիներն անհանգստանում էին:
Ընկերդ արդեն գնացելէ:
Արշավախումբը վերադարձավ լեռներից:
Քո երգը գրավեց մարդկանց:
Վարագույրը փակվեց:
Հյուրը խոսելով մոտեցավ:

7. Նախադասության ո՞ր բառին կարող ես` բնութագրող, նկարագրող բառեր կամ  բառակապակցություններ ավելացրո՛ւ: Ի՞նչ հարցի են պատասխանում ավելացված լրացումները: Փորձի՛ր բացատրել, թե դրանք ինչո՞ւ են կոչվում  որոշիչ:

Օրինակ`
 Քաղաքում մարդիկ էին ապրում:-  Մեծ ու քաոսային քաղաքում բարձրահասակ ու կարճահասակ, գեր ու նիհար, կենսասեր, միայն ապրելով ու ստեղծելով երջանիկ մարդիկ էին ապրում:Աֆրիկայի ափերին ջայլամներն են հսկում հոտերին:-Շոգ Աֆրիկայի ափերին երկարավիզ ջայլամներն են հսկում հոտերին։
Աշխարհի համարյա բոլոր ժողովուրդները պատմում են ջրհեղեղի մասին:- Այս մեծ աշխարհի համարյա բոլոր ժողովուրդները պատմում են ավերիչ ջրհեղեղի մասին
Այդ ճամփորդության պատմությունը բարդ ու խճճված էր, մանավանդ երբ ինքն էր պատմում:
Այդ կետում դրված թուղթը կայրվի:-Այդ զարմանահրաշ ճամփորդության պատմությունը բարդ ու խճճված էր, մանավանդ երբ ինքն էր պատմում։
Սառույցի կտորն իր շուրջը ցուրտ է տարածում:-Հալվող սառույցի փոքրիկ կտորն իր շուրջը ցուրտ է տարածում։
Հզոր լամպի ճառագայթներն անդրադառնում էին հայելուց:-Հզոր լամպի կուրացնող ճառագայթներն անդրադառնում էին զարդարված հայելուց։

8. Տրված  նախադասություններն ընդարձակի՛ր` ընդգծված գոյականներին բառով կամ բառակապակցությամբ արտահայտված որոշիչներ ավելացրնելով:

Օրինակ`
 Հայացքը սահում է առարկաների վրայով :- Տարտամ ու անհանգիստ հայացքը սահում էր դես ու դեն ցրված առարկաների վրայով:
Ձկնորսի  ցանցը մի ձկնիկ ընկավ:-Հոգնած ձկնորսի ցանցը մի փոքր թկնիկ ընկավ։
 Նայում էր ծովի ալիքներին:-Նայում էր ալեկոծվող ծովի գեղեցիկ ալիքներին։
Նավից ապշահար հետևում էին հնդկացիներին:-Հսկայական նավից ապշահար հետևում էին խենթ հնդկացիներին։
Պատասխանը ճիշտ էր:-Սպասվող պատասխանը ճիշտ էր։
Բացատրությունը չհամոզեց:-Վատ բացատրությունը չհամոզեց։

Լրացուցիչ աշխատանք ուղղագրությունից:

1. Ստուգի՛ր՝  տրված բառաշարքերի բոլո՞ր բառերն են ճիշտ գրված, և սխալներն ուղղի՛ր:

Ա.Դարբին, երբ, լիրբ, հարբել, նուրբ, որբ, սուրբ, սրբել, ուրբաթ, փրբուր-փրփուր, երբներանգ-երփներանգ:

Բ. Խաբել, խաբեբա, շաբաթ, համբերել, համբուրել, համբույր, շամբուր-շամփուր, ճամբա-ճամփա:

Գ. Աղբյուր, եղբայր, ողբալ, աղբանոց, թուղբ:

Ա. Թարգմանել, կարգ, մարգարիտ, պարգև, արգա-արքա, քրգջալ-քրքջալ, թարգմանություն, մարգարե-մարքարե:

Բ. Կարագ, թագավոր, ծագում, հոգի, ճրագ, օգնել, հաքնել-հագնել, սգավոր, նորոգել, մուգ, (կապույտ) ավաք-ավագ:

• 2. Ստուգի՛ր տրված բառաշարքերի բոլո՞ր բառերն են ճիշտ գրված, և սխալներն ուղղի՛ր:

Ա. Արդար, դրդել, զվարդ-զվարթ, արդյոք, որդի, արդյոք, բրդել, կարդալ, երդում, արդյունք, արդնանալ, վաղորդյան, շքերդ-շքերթ, օրիորդ :

Բ. Ընդամենը, խնդիր, շանդահարել-շանթահարել, ընդունել, կենդանի, ընդհանուր,դադար, օդանցք, անօդևան-անօթևան, բացօդյա:

3. Շարունակի՛ր գրել բառեր, որոնց մեջ կա իա տառակապակցությունը:

   Ասիա, Անգլիա, Բելգիա, խավիար, լաբորատորիա, Ավստրիա, Գերմանիա:

 ՝  

• 4.Պարզի՛ր, թե ուղղագրական ի՛նչ սկզբունքով է կազմվել բառաշարքը, և ավելացրո՛ւ նոր բառեր:

Անընթեռնելի, համընդհանուր, մեկընդմեջ, արագընթաց:

•  Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Ջորդանո Բրունոն ամբողջ ութ տարի բանտում մնաց: Սուրբ հայրերը սպասում էին, որ  նա կընկճվի: Նա խոստովանում էր, որ ինքը մեղք է գործել եկեղեցու դեմ, բայց պնդում էր, որ իր ուսմունքը ճշմարտացի է ու ամբողջական: Մտածելու համար նրան իննսուն օր ժամանակ տվեցին և օրը երկու անգամ՝ կեսօրին ու կեսգիշերին,աստվածաբառեր էին ուղարկում նրա խուցը: Բայց նա ոչինչ չէր խնդրում: Երբ կարդինալի պալատում, կարդում էին դատավճիռը, նա ասաց. «Դուք ավելի մեծ երկյուղով եք հայտնում ինձ դատավճիռը, քան ես լսում եմ»:

•   Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Պատկերացրեք, որ  Երկրի վրա մեզ  հետ  միասին ապրում են էակներ,  որոնց 

կյանքի ժամանակամիջոցը՝ ծնունդից մինչև մահ, տեղավորվում է վայրկյանի հազարերորդական մասում: Այդպիսի յուրաքանչյուր էակի կյանքի ընթացքում դիտվող աշխարհը ակնթարթային լուսանկարը կլինի: Այդ  նկարի մեջ տարօրինակ դիրքերում քարացած անշարժ էակներ՝ մարդիկ կլինեն:

•  Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Երկրագնդի վրա կյանքը հավանաբար ծովում է սկզբնավորվել: Ու թեև զարգացման միլիոնավոր տարիներ են անցել, հիմ.լ մարդու մարմնի հհուսվածքները ողողվում են աղային լուծույթով, որն իր բաղադրությամբ շատ նման է ծովի ջրին: Դրանք անհրաժեշտ են նյութափոխության և օրգանիզմի ամբողջ գործընթացի համար: Բայց ջուրը միայն օրգանիզմի առողջ և արդյունավետ գործունեությանն է նպաստում: Ծովն ինքնին սննդանյութերի աղբյուր է: Վերջապես նաև ջրային ճանապարհների մասին հիշենք:

38. Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Ախթամար կղզու բոլոր շինություններից ամենահրաշափառը Սուրբ Խաչի տաճարն էր: Բ. ուրավոր  նավեր ցամաքից կրում էին ամենաընտիր քարերը՝ տաճարի շինվանքի համար: Գագիկ թագավորը  մինչև անգամ  հեթանոսական մի բերդ կործանել տվեց, որ դրա քարերն էլ բերեն Ախ թամար: Տաճարի շինվամքի  համար օգտագործվեց ավելի քան երկու հարյուր լիտր կաթ: Պատերը զարդարված էին բարձրաքանդակ   պատկերներով,  որոնց մեջ Աստվածաշնչյան հերոսների և Փրկչի բոլոր կարևոր  տնօրիությունները երևում էին:

• Բաց թողնված տառերը լրացրո՛ւ:

Վերջապես նրանք  հասան հռչակավոր Խաչաղբյուրին: Առաջնորդը մագլցեց ժայռն ու անցքի մոտից մի պարան կապեց, որպեսզի տղաները կառչելով բարձրանան քարանձավ: Քարանձավային լճակից թափվող առվակի մեղմ խոխոջյունն էր լսվում: Ջուրն այնքան թափանցիկ էր, որ հատակի խիճն ու ավազը  երևում էին: Արշավախմբի  որոնումները ցնցող  արդյունք տվեցին: Տղաները այդ քարանձավից ոչ միայն նախամարդու իրեր գտան, այլև, բազմաթիվ ստորգետնյա անձավներ, լճեր ու գետեր: